Xosé Lois Foxo recolle vellos cantares e coplas para facer un cancioneiro en cada concello de Valdeorras e Viana
- “Son a historia viva dos pobos e agora que está a desaparecer o rural é o momento de recopilalos”, dí este recoñecido mestre da música e da gaita
Foxo, de visita en Fontei
Xosé Lois Foxo, director da Real Banda de Gaitas de Ourense, leva 15 años recopilando vellos cantares en pobos das comarcas de Valdeorras e Viana coa finalidade de elaborar un cancioneiro da zona, concretamente un por cada concello.
Cada cancioneiro consta de cantares de moitos pobos dunha amplia franxa xeográfica, dende Lardeira (Carballeda) ata o último pobo de Petín o A Veiga, ademais da citada comarca de Viana. E cada cantar leva letra e música.
“Os cantares son a historia viva dos pobos”, dí Foxo moi satisfeito deste laborioso estudo de recopilación e investigación. Relata que “Valdeorras é unha zona moi rica en cantares e cré que “iste vai ser un traballo importante para a comarca e o seu entorno”.
Neste momento, é o de Carballeda “o que está prácticamente rematado mentres que nos outros concellos, os cancioneiros os levo algo máis atrasados”.
Este mestre da música e da gaita, que conta cunha popularidade e traxectoria xa recoñecida en Galicia e fora das súas fronteiras, conta que “os cantares forman parte da nosa cultura. Nos cancioneiros recopílanse cantares de Reis, de Nadal, de Entroido… e moitas coplas de cego que perviven na memoria dos maiores”.
Xosé Lois Foxo, director de la Real Banda de Gaitas de Ourense
Un dos pobos que califica de moi interesante é Outardepregos (O Bolo) pois os veciños desta localidade lembran moitos cantos, principalmente as coplas de cego. “Hai xente que vivía aiquí durante o inverno e no verán desprazábase para cantar por toda España. É moi curioso como a música de aiquí se exportaba ca voz dunha muller cega, que sempre levaba un acompañante cantora. A cega de Outardepregos xa non vive, pero, por sorte, sí as persoas que acompañaron no pasado e por iso recollín nese pobo moito material”.
Argumenta que isa muller cega iba por toda España como outros tantos cegos que se gañaron así a vida. “Hai outro cego na zona de Quiroga (Lugo) que tamén ía cantar a Andalucía e que deixou un importante legado. Precisamente, o Cancioneiro de Quiroga ten 300 páxinas e 4 CDs e será presentado no Filandón do Courel o próximo 7 de agosto”.
Foxo sinala que as coplas de cegos falaban de crímenes, “algo que gostaba e vendía moito”, liortas e actos luctuosos, entre outros temas. Estas coplas existen dende tempos inmemoriais, e difundíronse moito a partires da creación da imprenta. De feito dicíase que eran a literatura dos pobres, e que os libros eran a literatura dos ricos. E funcionaron moito despois da Guerra Civil”.
Foxo recobra así unha parte da memoria dos pobos a través do seus cantares.
Xosé Lois Foxo en Fontei (A Rúa)
